Voor tieners en volwassenen gaf Dieuwertje Blok donderdagavond 13 april in De Verbeelding een boeiend college over ‘vrijheid’. Hoe beleef je, ervaar je vrijheid, en vooral ook: onvrijheid? Prangende vragen in de aanloop naar de herdenkingsmomenten van 4 en 5 mei, die door Blok vanuit haar eigen beleving soepel vertellend werden beantwoord, en toch ook weer opengelaten. “Want ook dát is vrijheid…”
Dieuwertje Blok was in Zeewolde op uitnodiging van Stichting De Verbeelding. Ze geeft in samenwerking met de Stichting Vrijheidscolleges kris kras door het land voordrachten en lezingen over vrijheid, zowel voor basisschoolleerlingen (de ‘Kidscolleges’) als voor de wat oudere kinderen en volwassenen. De basis voor die colleges wordt gevormd door haar eigen levensverhaal. Haar Joodse moeder (be)leefde de Tweede Wereldoorlog in onvrijheid, “en het verhaal over die onvrijheid is natuurlijk heel bepalend geweest voor mijn eigen gevoel van vrijheid”, vertelt ze aan het begin van haar betoog.
Blok is een geboren verteller. Soepel en quasi-terloops kan ze een aanloopje nemen en in één adem haar eigen voorzet met een stevige oneliner laten aankomen. Zo vertelt ze over de families van zowel haar vaders als haar moeders zijde. “Een grote, uitgebreide familie aan mijn vaders kant. Een hoop ooms en tantes, neven en nichten en noem maar op. Veel mensen. En aan mijn moeders kant? Alleen een opa en oma, en een neef. Verder niet. Hoe dat kan? Ze zijn allemaal vermoord.” Dat komt merkbaar aan, en vooral bij de jeugd zit de ‘schrik’ er dan even goed in. Ze hangen aan haar lippen als dan het verhaal volgt over haar moeder die twee jaar lang moest onderduiken, en dankzij de hulp van een paar moedige mensen de oorlog tóch overleefde.
Dieuwertje zou Dieuwertje niet zijn als ze er niet voor zou waken de lichte toon te bewaren bij zo’n zwaar onderwerp. “Denk nu niet dat mijn moeder na de oorlog een ‘moeilijke’ moeder werd voor mij en mijn zusje. Beslist niet! Als je zo’n grote onvrijheid hebt meegemaakt, dan weet je juist als geen ander wat vrijheid betekent. Mijn moeder heeft na de oorlog, toen ze weer vrij was, een keuze gemaakt. Ze is niet gaan haten en heeft zich niet van de wereld afgekeerd. Ze is vooral blijven geloven in een betere toekomst en dat je daar zelf aan moet werken. Ze heeft die vrijheid niet voor lief genomen, maar er een werkwoord van gemaakt door er op haar manier voor te waken dat die bevrijding niet voor niets is geweest.”
Er volgde nog een nagesprek met de aanwezige jeugd naar aanleiding van een ‘dilemma-quiz’, waarna de gebeurtenis werd besloten met een drankje én natuurlijk alle gelegenheid voor een handtekening, of aanschaf van een gesigneerd exemplaar van ‘Dragelijke Lichtheid’, het boek waarin Dieuwertjes familiegeschiedenis uitvoerig wordt beschreven. Maar voor de meeste kinderen blijft ze stiekem toch ‘de mevrouw van het Sinterklaasjournaal’, en even op de foto met haar, die kans laat je niet liggen, toch..? Ze had het er maar druk mee, maar deed het graag. “In het echt is ze óók leuk!”, concludeerde een wijsneus.
